بررسی مواضع سیاسی آیت‌الله بهشتی در تحولات سال 1358 (مجلس خبرگان قانون اساسی و تسخیر لانه جاسوسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تاریخ انقلاب اسلامی، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

چکیده

آیت‌الله سید محمد حسینی بهشتی از شخصیت‌های نقش‌آفرین در سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی و تثبیت نظام جمهوری اسلامی بود. وی در بسیاری از رخدادها و تحولات مهم آن دوران به ایفای نقش و بیان مواضع سیاسی پرداخته است. ازجمله رویدادهای مهم دوران زندگی آیت‌الله بهشتی، تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی و تسخیر لانه جاسوسی در سال 1358 بود که پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای در پی واکاوی مواضع سیاسی وی در ارتباط با این مسائل مهم است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که آیت‌الله بهشتی ضمن تلاش برای تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی، به‌عنوان نایب‌رئیس در تصویب برخی از اصول قوانین مهم اساسی همچون «اصل رهبری و ولایت‌فقیه» به تبیین و روشنگری جوانب مختلف آن پرداخت و زمینه تصویب آن را فراهم ساخت. همچنین وی در جریان تسخیر لانه جاسوسی، ضمن تأیید این اقدام، آن را در راستای هویت اسلامی انقلاب و استقلال آن از قدرت‌های استعماری معرفی کرد. او در هیئت مذاکره‌کننده با دبیرکل وقت سازمان ملل متحد نیز حضور داشت و مواضع نظام جمهوری اسلامی ایران را با صراحت و درایت تبیین کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the political positions of Ayatollah Beheshti in the developments of 1979 (The Assembly of Constitutional Law Experts and the capture of the USA Embassy)

نویسندگان [English]

  • soghra sasani 1
  • mohsen Beheshti seresht 2
1 MA in History of Islamic Revolution, Department of History, Faculty of Literature and Human Sciences, Imam Khomeini International University (RA), Qazvin, Iran.
2 Associate Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University (RA), Qazvin, Iran
چکیده [English]

Ayatollah Seyed Mohammad Hosseini Beheshti was one of the leading figures in the years of the victory of the Islamic Revolution and the establishment of the Islamic Republic. He played a role and expressed political positions in many important events and developments of that era. Among the important events of Ayatollah Beheshti's life were the formation of the Assembly of Constitutional Law Experts and the capture of the spy nest (USA Embassy) in 1980. The present research is based on a descriptive-analytical approach and relies on library sources to analyze his political positions in relation to these important issues. The findings of the research show that Ayatollah Beheshti, while trying to form the Assembly of Constitutional Law Experts, as the vice president in approving some of the principles of important constitutional laws, such as the "principle of leadership and jurisprudence", explained and clarified its various aspects and prepared the ground for its approval. Also, during the capture of the spy nest, while confirming this action, he introduced it in line with the Islamic identity of the revolution and its independence from the colonial powers. He was also present in the negotiating team with the then Secretary General of the United Nations and explained the positions of the Islamic Republic of Iran with clarity and tact.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayatollah Beheshti
  • Assembly of Constitutional Law Experts
  • spy nest capture
  • Islamic revolution
الف) اسناد
مرکز اسناد انقلاب اسلامی (مراسان): شماره بازیابی 00410047؛ 00410011.
اسناد انقلاب اسلامی، ج 3، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1374.
اسناد لانه جاسوسی آمریکا، دانشجویان پیرو خط امام، کتاب 3-5-6، تهران: مؤسسه مطالعات وپژوهش سیاسی، 1386.
یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج 3 (آیت‌الله سید محمد حسینی بهشتی) تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1377.
ب) کتاب
ابراهیم‌زاده، حسن، بهشتی در زمین، تهران: کانون اندیشه جوان، 1387.
اشرفی، اکبر، مبانی رهبری سیاسی امام خمینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387.
بازرگان، مهدی، انقلاب ایران در دو حرکت، تهران: انتشارات مهندس بازرگان، 1363، چ 5.
بنی فضل، مرتضی، خاطرات آیت‌الله شیخ مرتضی بنی‌فضل، تدوین: عبدالرحیم اباذری، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.
بهشتی، سید مظلوم امت، دفتردوم، تهران: واحد فرهنگی بنیاد شهید، 1361.
پاسخ به سؤالات، گفتار شماره 14 حزب جمهوری، تهران: حزب جمهوری، 1362.
ترکچی، فاطمه، شهید حجت الاسلام محمد جواد باهنر به روایت اسناد، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1381.
توکلی‌بینا، ابوالفضل، دیدار در نوفل لوشاتو (خاطرات سیاسی- اجتماعی ابوالفضل توکلی‌بینا)، تدوین فرامرز شعاع حسینی تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1389.
جعفری، محمدمهدی، همگام با آزادی: خاطرات شفاهی سید محمدمهدی جعفری، ج 2، تدوین قاسم یاحسینی، قم: صحیفه خرد، 1389.
حسینی بهشتی، محمد، مبانی نظری قانون اساسی، تهیه و تنظیم بنیاد نشر آثار آیت‌الله بهشتی، تهران: بقعه، 1378.
حسینی بهشتی، محمد، سخنرانی و مصاحبه­های آیت‌الله بهشتی، ج 1، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.
خامنه‌ای، علی، خاطرات و حکایت­ها ویژه زندگینامه مقام معظم رهبری، ج 2، گردآوری و تدوین: مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، تهران: مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، 1378.
خداوردی، حسن، روابط ایران و آمریکا از پیروزی انقلاب تا تسخیر لانه­ی جاسوسی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1388.
خزعلی، ابوالقاسم، خاطرات آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی، تدوین: حمید کرمی‌پور، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1382.
دارابی، علی، سیاستمداران اهل فیضیه، تهران: سیاست، 1379.
راهنمای استفاده از صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، تهیه وتنظیم اداره تبلیغات و انتشارات، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، 1368.
رضوی، مسعود، هاشمی و انقلاب، تهران: انتشارات همشهری، 1376.
سازمان مجاهدین خلق از پیدایی تا فرجام (1384-1344)، به کوشش جمعی از پژوهشگران، ج 1، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های سیاسی، 1385-1384.
ستوده، امیررضا، کاویانی، حمید، بحران 444 روز، تهران: مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، 1379.
سیک، گری، همه چیز فرو می‌ریزد، ترجمه علی بختیارزاده، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1384.
شعبانی، امامعلی، تاریخ شفاهی زندگانی و مبارزات آیت‌الله بهشتی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387.
صدیقی، وحیدالزمان، انقلاب اسلامی ایران از نگاه دیگران، ترجمه سید مجید روئین‌تن، تهران: اطلاعات، 1378.
صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، ج 1، تهران: تهیه وتنظیم اداره تبلیغات و انتشارات، 1368.
طاهرگرگانی، حبیب‌الله، خاطرات آیت‌الله حبیب‌الله طاهر گرگانی، تدوین: غلامرضا خارکوهی، تهران: سوره مهر، 1388.
علی بابایی، داود، بیست و پنج سال در ایران چه گذشت، ج 1، تهران: امید فردا، 1381.
کردی، علی، جامعه روحانیت مبارز تهران از شکل‌گیری تا انشعاب، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386.
کردی، علی، زندگی و مبارزات آیت‌الله بهشتی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385.
ملکی، هدی، تصویر ماندگار، تهران: پیام آزادی، 1387.
میلانی، محسن، شکل‌گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، ترجمه مجتبی عطارزاده، تهران: گام نو، 1381.
نجاتی، غلامرضا، تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله‌ی ایران (از کودتا تا انقلاب) ج 2، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1371.
 نقیب‌زاده، احمد، امانی زوارم، وحید، نقش روحانیت شیعه در پیروزی انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1382.
والدهایم، کورت، کاخ شیشه‌ای سیاست، ترجمه عبدالرحمن صدریه، تهران: اطلاعات 1366.
ج) روزنامه
روزنامه انقلاب اسلامی، پنج شنبه 2 بهمن 1358، س 59، ش 456.
روزنامه انقلاب اسلامی، پنجشنبه 22 شهریور 1358، ش 69.
روزنامه اطلاعات 80 سال، 30/11/57.